Ay: Kasım 2014

Tahvilin sahibine sağladığı hak, imkan ve güvenceye göre farklı çeşitleri bulunmaktadır;

Devlet Tahvilleri: Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan iç borçlanma senetleridir. Belediye ve kamu kuruluşlarının çıkardıkları tahvillerde Devlet tahvilleri kapsamında değerlendirilmektedir.

Özel Sektör Tahvilleri: Özel şirketler tarafından finansman ihtiyacını karşılamak için ve  uzun vadeli  yabancı sermaye temin etmek amacıyla çıkarılan tahvillerdir.

Başabaş Tahviller: İhraç edilen yani çıkarılan tahvil nominal değeri ile satışa sunuluyorsa bu  Başabaş Tahvildir.

Primli Tahviller: İhraç edilen tahvil nominal değerinin altında bir bedelle satışa sunuluyorsa bu da Primli Tahvildir.

İkramiyeli Tahviller: Tahvillerde uygulanan faiz ya da erken satış primi gibi ekstra avantajlar, tahvil satışını teşvik etmek için uygulanır. Ancak ülkemizde tahvil sahiplerine faiz haricinde herhangi bir ekstra menfaat sağlanmamaktadır.

Nama/Hamiline Tahviller: Ülkemizdeki  tahvillerin hamiline olarak ihraç edilmesi alışkanlık haline gelmiş olmasına rağmen tahvillerde diğer menkul kıymetler gibi nama yazılı olarak da ihraç edilebilirler.

Paraya Çevirme Kolaylığı Olan Tahviller: Bu tahviller ihracının ardından belirli bir süre geçtikten sonra  herhangi bir zamanda, işlenmiş günlük faizi ile birlikte  nakde çevrilebilirler. Ancak bazı tahvillerde bu işlem her zaman yapılabilirken bazılarında ise, tahvil sahibinin tahvili çıkaran şirketten talepte bulunması durumunda tahvil itfaya dahil edilebilir.

Garantili / Garantisiz Tahviller: İsminden de anlaşılacağı gibi bir holdingin  ya da bir bankanın  güvencesi altında olan tahvillerdir. Bu garanti  söz konusu tahvilin  bedelinin ve faizlerinin geri ödenmesi ile sınırlıdır.

Sabit / Değişken Faizli Tahviller : Tahviller vade sonuna kadar elde tutulması durumunda sözleşmede yer alan faizi ve tahvil bedelini garanti etmektedir. Sabit faizli tahvilde ise vade sonunda elde edilecek Tahvilde ise vade sonunda tahvil sahibinin alacağı toplam miktar vade başlangıcında belirlenmiştir. Enflasyon ve Finansal Kriz dönemlerinde piyasalarda oluşabilecek ani  ve dengesiz hareketlere karşı tahvil sahibini korumak amacıyla, piyasa koşullarına göre faiz oranı değişen tahvil, faiz riskini azaltarak ihraççısına da uzun vadeli borçlanma imkanı vermektedir.

Endeksli Tahviller: Bu tahvilde anapara, ihraç tarihi ile itfa tarihi arasındaki süreçte  Altın fiyatlarına veya  belli bir döviz kurundaki artış oranına göre artırılarak tahvil sahibine  vade sonunda ödenmektedir. Endeksli tahvillerde yatırımcıları faizlere karşı korumaktadır.

Kara İştirakli Tahviller: Vade sonunda anapara ödemesi ile çıkarılan Kara iştirakli tahvillerin dönem karı hesaplanırken aşağıda belirtilen üç esastan biri tahvili ihraç eden tarafça  seçilerek tahvil sahiplerine ödenecek olan dönem karı belirlenmektedir.

*Faize ek olarak, Tahvil sahibinin payına düşen kar payı yüzdesi hesaplanarak  genel tutardan tahvile düşecek payın ödenmesi,

*Kar payının faizden daha az olması halinde faiz ödenmesi; faiz getirisine eşit veya daha fazla kar payı tahakkuk etmişse, kar payının ödenmesi,

*Söz konusu faiz dikkate alınmadan Tahvil sahibi için belirlenen kar payı yüzdesine göre hesaplanan tutardan tahvile düşen payın ödenmesi.

Hisse Senetleri ile Değiştirilebilir Tahviller (HDT): Tahvil sahibine, tahvili ihraç eden  kurum tarafından arttırılan sermayeyi temsil eden hisse senetleri ile değiştirilebilen tahvillerdir. Vadeleri en az 2 en fazla 7 yıldır.

Türk Ticaret Kanununun 420. Maddesine göre Tahvil şu şekilde tanımlanmaktadır;

“Anonim şirketlerin borç para bulabilmek amacıyla itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine Tahvil denilmektedir”. Daha kapsamlı ve açık bir tanım yapmak gerekirse Tahvil; devlet hazinelerinin ya da anonim şirketlerin kendilerine kaynak bulabilmek amacıyla, gelecekte elde edecekleri gelirleri teminat olarak göstererek çıkardıkları, 1 ila 10 yıl arasında  vadesi olduğu için orta ve uzun vadeli, faiz getirili borç senetleridir.

Devlet hazineleri tarafından çıkarılan tahviller Devlet Tahvili olarak adlandırılır ve  vadeleri en az 1 yıldır. Bankalar, tüketici finansmanı şirketleri ve anonim şirketler tarafından çıkartılan tahvillere ise Özel Sektör Tahvilleri denilmektedir ve vadeleri en az 2 yıldır.

Devlet Tahvilleri Özel Sektör Tahvillerine nazaran daha az risk taşımaktadırlar. Çünkü nadir de olsa tahvili çıkaran kuruluşlar tahvilin bedelini ve vaat ettikleri faizi ödeyemeyecek duruma düşebilirler. Ancak Devlet Tahvillerinde böyle bir durum söz konusu değildir. Çünkü devlet paraya ihtiyacı olduğunda vergiler vasıtasıyla rahatlıkla para temin edebilir.

Ülkemizde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası bünyesinde Tahvil ve Bono Piyasasında, 17 Haziran 1991’den bu yana işlem gören Tahvillerin  özellikleri şunlardır;

1) Bir borç senedi olan tahvilin sahibi (hamili) tahvili çıkaran kurumun uzun vadeli alacaklısıdır.

2) Tahvil sahibinin, tahvili çıkaran kuruluşa sağladığı sermaye yabancı sermayedir dolayısıyla tahvil sahibi şirket üzerinde  alacağından başka herhangi bir hakka sahip değildir. Yani yönetime katılma hakkında sahip değildir.

3) Şirketin brüt karından ilk olarak tahvil sahiplerine ödeme yapılmaktadır ve tahvil sahibi  alacağını temin ettikten sonra tahvili çıkaran kurumun mal varlığı üzerinde herhangi bir hak iddia edemez.

4) Tahvilde belirtilen vade kesindir ve vade sonunda tahvil sahibi ve tahvili çıkaran kurum arasındaki hukuki ilişki yasal olarak biter.

5) Tahvil değerinin altında bir bedelle satılabilirler.

Devlet Tahvilleri ise ;

* Her zaman paraya çevrilebilir ve ihalelerde kullanılabilirler

* Faiz ve vade oranları SPK’ya göre belirlenir

* Ticari bankalar da tahvil satışına aracı olabilirler

* Tahvil satışından elde edilen para, TC Merkez Bankasında özel bir hesaba yatırılır, tahviller devlet güvencesi altındadır

* Devlet Tahvillerinin faizler piyasadaki diğer tahvillere oranla  daha yüksektir

* Devlet Tahvillerinin ana para ve faiz ödemeleri  vergi resim ve harçlardan muaftır.

Genellikle açık piyasa işlemlerinde kullanılan tahvillerin alım satım işlemleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın belirlediği kurallar çerçevesinde, şeffaf ve rekabete açık olarak  işlem görmektedirler.